Salisbury Katedrali'nin Tarihsel Süreçteki Değişimleri ve Restorasyonu Üzerine Bir Değerlendirme
DOI:
https://doi.org/10.64293/mentor.v1i3.33Anahtar Kelimeler:
Salisbury, Salisbury Katedrali, Erken İngiliz Gotik, Ken Follett, Bir Katedralin ÖyküsüÖzet
Bu çalışma, İngiltere’nin Wiltshire bölgesinde yer alan Salisbury Katedrali’nin tarihsel süreçteki mimari değişimleri ve restorasyon müdahalelerini ele almaktadır. 13. yüzyılda inşa edilen katedral, Erken İngiliz Gotik üslubunun önemli bir örneği olarak kabul edilmektedir. Araştırma, örnek olay (case study) yaklaşımına dayalı nitel bir yöntemle yürütülmüş; literatür taraması, tarihsel belge incelemesi, görsel analiz ve fotoğraf çözümlemesi yöntemleri bir arada kullanılmıştır. Katedralin inşa süreci, mekânsal organizasyonu, süsleme programı ve yüzyıllar boyunca geçirdiği değişimler değerlendirilmiştir. Bulgular, yapının Gotik mimarinin karakteristik unsurlarını korumakla birlikte farklı dönemlerdeki sadeleştirme, onarım ve yeniden inşa müdahaleleriyle çok katmanlı bir kimlik kazandığını göstermektedir. Özellikle 18. yüzyılda James Wyatt’ın sadeleştirme müdahaleleri ile 19. yüzyılda Sir George Gilbert Scott’ın Neo-Gotik restorasyonları arasındaki farklar, koruma ile yeniden yapım arasındaki hassas dengeyi ortaya koymaktadır. Ayrıca Ken Follett’ın Bir Katedralin Öyküsü romanı, dizi uyarlaması ve video oyunu aracılığıyla katedralin kültürel bellekteki temsilleri de incelenmiştir. Sonuç olarak Salisbury Katedrali, yalnızca Gotik üslubun özgün bir yapısı değil, aynı zamanda kültürel, sanatsal ve toplumsal hafızanın çok yönlü bir yansıması olarak değerlendirilmektedir.
Referanslar
Afolabi, M. (1992). The review of related literature in research. International journal of information and library research, 4(1), 59-66.
Aspin, P. (2011). Our Ancient Architecture: Contesting Cathedrals in Late Georgian England. Cambridge University Press. Erişim adresi: https://www.cambridge.org/core/journals/architectural-history
Antonio, R. (2017, September 22). The Pillars of the Earth: Book One review. Doublejump. https://medium.com/doublejump/the-pillars-of-the-earth-book-one-review-66d0278997e9
BBC. (t.y.). Architecture: Cathedral – Three [Bölüm]. Erişim tarihi 26 Eylül 2025, Erişim adresi: https://www.bbc.co.uk/history/british/architecture_cathedral_01.shtml#three
Blum, P. Z. (1991). The sequence of the building campaigns at Salisbury. The Art Bulletin. 1, 6-38.
Boito, C., & Birignani, C. (2009). Restoration in architecture: first dialogue. Future Anterior: Journal of Historic Preservation History, Theory, and Criticism, 6(1), 68-83.
Bruce, C. S. (1994), Research student's early experiences of the dissertation literature review. Studies in Higher Education, 19(2), 217-229.
Cambridge, E. (1995). Review of Salisbury Cathedral: Perspectives on the architectural history, by T. Cocke ve P. Kidson. Archaeological Journal, 152(1), 478-479. https://doi.org/10.1080/00665983.1995.11021463
Carl, P. (2011). Time, space and order: The making of medieval Salisbury. The Journal of Architecture, 16(3), 443-446. https://doi.org/10.1080/13602365.2011.590042
Caspers, J. S (1998). Hands-on instruction across the miles: using a web tuturial to. teach the literature review research process. Research Strategies, 16(3), 187-197.
Cannon, J. (2007). The great English cathedrals and the world that made them 600-1540. London: Constable.
Cocke, T. ve Kidson, P. (1993). Salisbury Cathedral: Perspectives on the architectural history. London: HMSO.
Coleman, S., & Bowman, M. (2018). Religion in cathedrals: pilgrimage, heritage, adjacency, and the politics of replication in Northern Europe. Religion, 49(1), 1–23. https://doi.org/10.1080/0048721X.2018.1515341
Cooper, H. M. (1989). Integrating research: A guide for literature reviews (2nd ed.). Newbury Park, CA: Sage.
Cordingley, R. A. (1955). Cathedral innovations: James Wyatt, architect, at Durham Cathedral, 1795–97. Ancient Monuments Society’s Transactions, 3, 31-55.
Cotta, R. S. (2008). Engineering survival and success: The contributions of historic structural features in the spire and tower of Salisbury Cathedral. In Structural Analysis of Historic Construction: Preserving Safety and Significance (2 Volume Set, s. 8). CRC Press. https://doi.org/10.1201/9781439828229-31
Cevizci, A. (2000). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
Çeken, M. (2020). Zafer Duygu, İsa, Pavlus, İnciller: Hristiyanlık neden ve nasıl ortaya çıktı? [Kitap tanıtımı]. Artuklu Akademi / Journal of Artuklu Academia, 7(1), 261–268.
Daily Mail. (2010, November 28). Salisbury Cathedral: Ken Follett’s Pillars of the Earth. Daily Mail. Erişim adresi: https://www.dailymail.co.uk/travel/article-1331731/Salisbury-Cathedral-Ken-Folletts-Pillars-Of-The-Earth.html
de Witte, D. M. (2019, 4 Ocak). Built on a true dream: The medieval church and its representation in Ken Follett’s The Pillars of the Earth. Medievalists.net. Erişim tarihi 3 Aralık 2024, Erişim adresi: https://www.medievalists.net/2019/01/built-on-a-true-dream-the-medieval-church-and-its-
representation-in-ken-folletts-the-pillars-of-the-earth/
Draper, P. (2006). The Formation of English Gothic: Architecture and Identity. Yale University Press.
Epic Games Store. (t.y.). Ken Follett’s The Pillars of the Earth [Video oyunu]. https://store.epicgames.com/tr/p/ken-follets-the-pillars-of-the-earth
Follett, K. (1989). The Pillars of the Earth. Penguin Random House.
Frew, J. (1984). Design and practice in British architecture: Studies in architectural history presented to Howard Colvin. Architectural History, 27, 481-487.
Frost, C. (2009). Time, space, and order: The making of medieval Salisbury. Peter Lang.
Gombrich, E. H. (2007). Sanatın Öyküsü, [Erol Erduran ve Ömer Erduran, Çev.]. Remzi Kitabevi: İstanbul.
Gozzoli, M. C. (1982). Gotik sanatını tanıyalım. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
Gülcan, N. Y. (2019). Ortaçağ Avrupa’sında skolastik felsefe ve Gotik mimari. Turkish Studies – Social Sciences, 14(5), 2225-2234.
Gül, T. B. ve Ergin, G. (2025). Çok Dinli Mekânlar: Farklı İnanç Gruplarına Yönelik Ortak İbadet Mekânlarının Tasarım Analizi. D-Sanat, 1(10), 444-465. https://doi.org/10.5281/zenodo.17169556
History Hit. (2022, August 18). The secrets of Salisbury Cathedral | The tallest spire in Britain [Video]. YouTube. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=Xen3ZttUsUA&list=WL&index=7
Hoare, R. (t.y.). Salisbury Cathedral, Salisbury. GilbertScott.org. Erişim tarihi 13 Ekim 2024, Erişim adresi: https://gilbertscott.org/buildings/salisbury-cathedral-salisbury
ICOMOS Türkiye. (1994). Venedik Tüzüğü: Tarihi Anıtların ve Yerleşmelerin Korunması ve Onarımı için Uluslararası Tüzük (1964–1994). (Orijinal çalışma 1964’te yayımlandı). Erişim tarihi 20 Kasım 2025, Erişim adresi: https://admin.icomos.org/wp-content/uploads/2025/03/Venice_Charter_TR.pdf
Keating, J. (1908). Christianity. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. http://www.newadvent.org/cathen/03712a.htm
Kemp, B. ve Tatton-Brown, T. (2008). The date of the cloister of Salisbury Cathedral. Journal of the British Archaeological Association, 161(1), 94-103. https://doi.org/10.1179/174767008x330545
Koç, M. A. (2025, Nisan 7). Orta Çağ’a Follett’ın gözünden bakmak: Bir katedralin öyküsü. Ekopolitik. Erişim tarihi 28 Eylül 2025, Erişim adresi: https://www.ekopolitik.org.tr/orta-caga-follettin-gozunden-bakmak-bir-katedralin-oykusu/
Köklü, N. (2019). ÖRNEK OLAY ÇALIŞMA METODLARI. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 27(2), 771-779. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000372
Medievalists.net. (2010, 12 Temmuz). The Pillars of the Earth mini-series. Erişim tarihi 30 Ekim 2024, Erişim adresi: https://www.medievalists.net/2010/07/the-pillars-of-the-earth-mini-series/
Megaprojects. (2020, December 25). Salisbury Cathedral: Gothic home of the Magna Carta [Video]. YouTube. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=2xVqYktiCT8&list=WL&index=6
Mezzi, G. (2018). Camillo Boito: Restoration of monuments and cultural heritage conservation in post-unification Italy (Doctoral dissertation, University of Reading).
National Churches Trust. (t.y.). Salisbury Cathedral, Salisbury. Erişim tarihi 30 Ekim 2024, Erişim adresi: https://www.nationalchurchestrust.org/church/salisbury-cathedral-salisbury
Oprah.com. (t.y.). Ken Follett on the cathedrals in The Pillars of the Earth. Oprah’s Book Club. Erişim adresi: https://www.oprah.com/oprahsbookclub/ken-follett-on-the-cathedrals-in-the-pillars-of-the-earth/
Panofsky, E. (2014). Gotik mimarlık ve skolastik felsefe (1. bs.). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
PlayStation Store. (t.y.). Ken Follett’s The Pillars of the Earth [Video oyunu]. Erişim adresi: https://store.playstation.com/tr-tr/product/EP8923-CUSA08560_00-DAEEUPOTE0000001
Podroužková, M. L. ve Němečková, J. (2009). Gothic Architecture and Cathedrals in England. https://is.muni.cz/th/xd67y/diplomova_prace-text_1.pdf
Pugh, R. B. ve Crittall, E. (Eds.). (1956). A history of the county of Wiltshire: Volume 3. London: British History Online. https://www.british-history.ac.uk/vch/wilts/vol3
Reeves, J., Simpson, G. ve Spencer, P. (1992). Iron Reinforcement of the Tower and Spire of Salisbury Cathedral. Archaeological Journal, 149(1), 380–406. https://doi.org/10.1080/00665983.1992.11078013
Smarthistory. (t.y.). Salisbury Cathedral. Erişim tarihi 30 Eylül 2024, Erişim adresi: https://smarthistory.org/salisbury-cathedral/
Smith, J. (2005). Salisbury Cathedral: A Landmark in England’s Heritage. Heritage Press.
Stamp, G. ve Scott, G. G. (1976). Sir Gilbert Scott’s “Recollections”. Architectural History, 19, 54–73. https://doi.org/10.2307/1568389
Şahin, M. (2004). Anglikanizm öncesi İngiltere ve Anglikanizmin doğuşu. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(18), 137-154.
Tatton-Brown, T. ve Crook, J. (2009). The history of the cathedral. New York: Harper Collins.
Tatton-Brown, T., Lepine, D. ve Saul, N. (2013). “Incomparabilissime Fabrice”: The architectural history of Salisbury Cathedral c. 1297 to 1548. Journal of the British Archaeological Association, 166(1), 51-98. https://doi.org/10.1179/0068128813Z.00000000024
Tellioğlu, S. ve Satıcı, B. (2023). TARİHİ YAPILARDA RESTORASYON TEKNİKLERİNE GÖRE UYGULANACAK MALZEMELERİN BELİRLENMESİ. İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 6(1), 37-49.
The Editors of Encyclopaedia Britannica. (2025, 28 Eylül). Salisbury, England. In Encyclopaedia Britannica. Erişim tarihi 29 Eylül 2024, Erişim adresi: https://www.britannica.com/place/Salisbury-England
The Pillars of The Earth by Ken Follett Book Review [Video]. (2024, 1 Şubat). YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=hk36yExrXII
The Salisbury Cathedral. (t.y.). The Cathedral through the years. Salisburycathedral.org.uk. Erişim tarihi 29 Eylül 2024, Erişim adresi: https://www.salisburycathedral.org.uk/discover/history/the-cathedral-through-the-years/
Tonino, L. (2012). Salisbury Cathedral. New England Review 33(3), 51-59. https://dx.doi.org/10.1353/ner.2012.0069.
Troll, C. W. (1998, Kasım 17). Christianity as a historical event (T. Özdeş, Çev.). Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Sivas. (Çev. metin: Tarihî bir olay olarak Hristiyanlık). Yayımlanmamış konferans metni.
Udal, J. (1971). History in the Library of Salisbury Cathedral. Library Review, 23(3), 97-99. https://doi.org/10.1108/eb020902
Vasiliu, D. (2011). The road to the cathedral: Representations of sacred space in cartography and church architecture in medieval England (12th–13th centuries). Ars Docendi – University of Bucharest. ISBN 978-973-558-552-5.
Wadsworth, S. P. (2021). The parish churches, cathedral, and corporation of Salisbury: Continuity and change c.1480–c.1650 (Doctoral dissertation). University of Birmingham.
Wilson, C. (1980). The Gothic cathedral: The architecture of the great church 1130–1530. London: Thames and Hudson.
Yıldız, M. (2012). Erken dönem Hıristiyanlık (MÖ 2-MS 2. yy). İstanbul: Seda Özalit.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Teoman Barış Gül, Hatice Şebnem Başaran
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
